Hoa Mai: Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Của Cây Hoa Mai Ngày Tết
Mỗi khi Tết đến, khắp nơi từ đường phố đến từng ngôi nhà của người Việt đều rực rỡ sắc vàng của hoa mai. Những cành mai được chọn lọc kỹ càng, mang về để dâng lên ông bà tổ tiên, thể hiện ước vọng cho một năm mới tràn đầy an khang và hạnh phúc.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng hoa mai vàng chính là biểu tượng của ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Chính vì thế, Chợ Hoa Kiểng muốn chia sẻ với các bạn nguồn gốc và ý nghĩa của cây hoa mai ngày Tết trong bài viết dưới đây.
Nguồn gốc của cây hoa mai
Hoa mai trong tiếng Anh được gọi là Apricot Flowers, với tên khoa học là Ochna integerrima. Cây mai còn được biết đến với tên gọi khác là cây hoàng mai. Nó thuộc họ Mai (Ochnaceae) và rất được ưa chuộng trong dịp Tết Nguyên Đán ở Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Nam.
Ở Việt Nam, cây mai chủ yếu mọc tại các khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, vùng Đồng bằng sông Cửu Long, và một số tỉnh như Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa. Tuy nhiên, ở các vùng cao nguyên, số lượng cây mai lại khá ít.
Hoa mai có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi chúng đã xuất hiện khoảng hơn 3000 năm trước. Trong cuốn sách “Trân hương bảo ngự” của tác giả Phí Cung Ấn thời Minh, có câu ghi lại rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai. Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi.” Câu này được dịch là: “Đắc Kỷ yêu thích ngắm hoa mai giữa mùa lạnh. Nhà vua thường đội tuyết để cùng thưởng thức.”
Với vẻ đẹp đặc trưng, hoa mai đã chiếm được cảm tình của người Trung Quốc từ thuở xa xưa. Cùng với cây Tùng và Cúc, hoa mai không chỉ được công nhận là một phần của bộ ba “Tuế hàn tam hữu,” mà còn được vinh danh là quốc hoa của đất nước.
Nguyên thủy, hoa mai được đặt những cái tên rất đẹp, dựa trên các đặc điểm của hoa. Chẳng hạn, “Yên chi mai” chỉ loài hoa mai có màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” là loại hoa mai có sáu cánh tròn giống như hoa thủy tiên, còn “Lục ngạc mai” là loại mai có đài hoa màu xanh đậm. Theo những tư liệu cổ, hoa mai ở Trung Quốc được chia thành bốn loại chính: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai khởi đầu là một loài cây hoang dại, rất thích hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới, cho phép cây sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ. Khi được chăm sóc chu đáo, hoa mai sẽ nở rực rỡ và có thể sống lâu bền.
Với đặc điểm rụng lá vào cuối mùa đông và nở hoa vào đầu mùa xuân, cây mai thường được trồng làm cây cảnh trong dịp Tết Nguyên Đán ở châu Á, đặc biệt là tại Việt Nam.
Đặc điểm của cây mai vàng
Hình dáng và bộ rễ
Lá mai
Hoa mai
Thời gian nở
Ý nghĩa của cây hoa mai
Ý nghĩa của hoa mai trong thực tiễn
Từ xa xưa, cây mai đã được xem là cây quý, biểu trưng cho phú quý và may mắn, điều này được thể hiện qua sức sống bền bỉ của nó.
Trước khi ra hoa, cây mai phải trải qua mùa đông khắc nghiệt, gió lạnh và bão tuyết. Chính vì vậy, cây mai trở thành biểu tượng khích lệ mọi người vượt qua khó khăn, thăng trầm để đạt được thành công, tỏa sáng như những bông hoa mai vàng rực rỡ.
Ý nghĩa của hoa mai ngày Tết
Không phải ngẫu nhiên mà hoa mai đã trở thành biểu tượng của Tết Việt Nam. Những ai trồng và chăm sóc cây mai sẽ nhận thấy rễ cây vững chãi cắm sâu vào lòng đất, chịu đựng mưa gió bão bùng, và sau nhiều năm vẫn nảy mầm một cách bền bỉ và mạnh mẽ.
Nhiều gia đình lựa chọn hoa mai để trang trí trong dịp Tết vì họ tin rằng nếu hoa nở vào ngày mùng 1, sẽ mang lại bình an và thịnh vượng. Vì vậy, hình ảnh những bông mai vàng rực rỡ đầu năm đã trở thành biểu tượng của phép màu, mang đến sự thịnh vượng cho tất cả những ai đến thăm.
Các loại hoa mai được ưa chuộng nhất hiện nay
Mai Tứ Quý
Cây mai Tứ Quý, hay mai đỏ (Ochna Atropurpurea), là loài hoa kiểng đặc biệt nở quanh năm. Nó nở hoa hai lần: lần đầu với hoa vàng, lần sau hoa đỏ. Hoa mai có 5 cánh vàng tươi, rụng khi tàn, trong khi 5 đài hoa chuyển sang đỏ sẫm, khép lại như búp ôm nhụy hoa.
Hạnh Mai
Cây hạnh mai (Prunus mume), còn được gọi là mai mơ, có chiều cao từ 6 đến 9m. Lá cây có hình bầu dục, đầu nhọn và có răng cưa nhẹ. Hoa mai thường có 5 cánh, màu trắng hoặc hồng. Quả non có màu xanh, khi chín sẽ chuyển sang màu vàng và mang vị chua ngọt.
Bạch Mai
Hoa bạch mai có thể cao lên đến khoảng 15m, thường được trồng tại các khu vực như Bến Tre, Tây Ninh và Hà Tiên. Loài hoa này sở hữu màu trắng tinh khiết với 6-8 cánh dày và nhụy vàng, rất giống với hoa sứ. Tuy nhiên, việc trồng cây bạch mai không hề dễ dàng và đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ.
Hồng Mai
Cây Hồng mai (Jatropha pandurifolia) là cây thân gỗ, cao khoảng 1 – 4m. Lá cây màu xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoa hồng mai có 5 cánh màu hồng và nhị vàng, nở thành cụm ở đầu nhánh, nở rải rác quanh năm. Quả chín có màu nâu đen.
Hoàng Mai
Cây hoa mai vàng, hay Lạp mai, có những bông hoa 5 cánh nhỏ nhắn, màu vàng tươi rực rỡ. Loại cây này chỉ nở một lần mỗi năm vào cuối tháng Chạp âm lịch.
Song Mai
Loài mai này được đặt tên như vậy vì thường ra hoa và kết trái từng đôi. Hoa mang màu trắng muốt, tạo nên vẻ thanh khiết và tinh khôi.
Mai Chiếu Thủy
Cây mai chiếu thủy (Wrightia religiosa) là loài cây đa niên cao khoảng 1,5m, có nhiều cành nhánh và gốc cây to. Lá cây nhỏ, dài, mọc theo cặp. Hoa trắng, mọc thành chùm nhỏ, gồm 5 cánh và có mùi thơm nhẹ. Tên gọi của cây xuất phát từ đặc điểm cuống hoa luôn hướng xuống dưới.
Nhất Chi Mai
Cây nhất chi mai có gốc to xù xì và thân gỗ bóng đen. Lá của cây nhỏ, màu xanh non, với đầu nhọn hình mũi mác. So với các loại mai khác, hoa của nhất chi mai nhỏ hơn, có nhiều cánh mỏng, ban đầu có màu trắng và dần chuyển sang đỏ khi tàn. Hoa có thể mọc đơn lẻ hoặc theo chùm.
Mai cúc
Mai đại lộc
Mai xanh
Một số loại hoa mai khác
>>> Xem thêm: Top 17+ Những Giống Mai Quý Nhất Của Việt Nam, Báu Vật Ngày Tết
Kết luận
Trên đây là những thông tin về nguồn gốc và ý nghĩa của cây hoa mai. Hãy nhanh tay mua ngay một cây hoa mai để trưng bày trong ngày Tết 2025. Hoa mai không chỉ kiên cường và bền bỉ, mà việc chăm sóc cũng có thể khó khăn, nhưng sẽ đem lại thành quả xứng đáng. Chúc gia đình bạn một năm mới đầy hạnh phúc!